تخریب میراث فرهنگی ایران ـ ۵| از صدور علم به ۵۷ کشور دنیا تا کپی‌برداری مقلدانه معماری غربی/ باغ‌های اصیل نیشابور چه شد؟
تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۳۹۹ | کد خبر: ۳۰۶۴۱۲۱۱
گروه استانها-باغ‌های اصیل ایرانی که روزگاری آندره ژید فرانسوی افسوس می‌خورد که آنها را ندیده و بورخس آلمانی نیشابور را بخاطر همین باغ‌ها دوست داشته است. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، باغ‌های اصیل ایرانی که روزگاری آندره ژید فرانسوی افسوس می‌خورد که آنها را ندیده و بورخس آلمانی نیشابور را بخاطر همین باغ‌ها دوست داشته است، حالا دستخوش چنان تغییراتی شده که فرقی با پارک‌های اروپا ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
باغ‌سرا، بُستان، فردوس؛ اینها کلماتی در توصیف باغِ ایرانیِ اصیل‌اند که براساس حکمتِ معماران قدیم، قرار بود ما را به یاد باغ‌های هشتگانه بهشت بیندازد. بر این اساس باغ شامل درختانی مثمر و سایه‌افکن، گیاهانی با عطرهای فضاپرکن، حریم و حصاری بلند، جریان آب و غیره است. اما باغِ ایرانی که نام جدیدش را نیز از ترجمه‌ی عبارت Persian Guarden فرنگی به ودیعت گرفته است، در نیشابور تغییراتی اساسی در ساختار را هم به جان خریده است. از جمله تخریب دیوار باغ ملی و امین‌اسلامی، قطع جریان آب در باغ امین‌اسلامی، قطع درختان مثمر و گیاهان عطرآگین در این دو باغ، باغ امامزاده محروق، باغ سعیدی و دفع عندلیبان و بلبلان به اتفاق در بیشتر این باغ‌ها و در مقابل تا بخواهی کاشت درختانی چون کاج و چمن، همین.
باغ‌های اصیل ایرانی که روزگاری آندره ژید فرانسوی افسوس می‌خورد که آنها را ندیده و بورخس آلمانی نیشابور را بخاطر همین باغ‌ها دوست داشته است، حالا دستخوش چنان تغییراتی شده که فرقی با پارک‌های اروپا ندارد. نیشابور که روزگاری علم را به 5٧ کشور دنیا صادر می‌کرد، اکنون مقلدانه نسخه‌های معماری غربی را پیاده می‌کند.
حبیب‌اله متحدین مشاور سابق میراث فرهنگی نیشابور که پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود را نیز در همین رابطه نوشته است با ابراز تأسف از این موضوع می‌گوید: باغ اصیل ایرانی یک قرارگاه فرهنگی است. یعنی به لحاظ کالبدی اولاً حرکت آب را به عنوان عنصر اصلی باغ دارد، دوم محصور است و این محرمیت باغ از چهار طرف است، دروازه و ورودی دارد و هر طرف از چهار طرف باغ به چهار قسمت و هرکدام از اینها باز به چهار قسمت دیگر تقسیم می‌شود.
این باغ تلفیقی از معنویت و طبیعت است یعنی هم بوم فرهنگی و هم بوم جغرافیایی شهر است. تمدن‌سازی باید با تکیه بر حکمت نیاکان ما تحصیل شود. ما بازار ایرانی داشته‌ایم نه پاساژهای غربی، باغ ایرانی داشته‌ایم، ما اصلا پارک نداشته‌ایم. نیشابور باید نسخه نجات کشور را با اقتدا به معماری باغ‌سازی و شهرسازی بدهد. کلمه "پارک" به همراه دیگر کلمات مورد استفاده اشراف قاجار از فرنگ وارد ایران شد و کم‌کم نه تنها به عنوان یک کلمه که به عنوان یک مفهوم جای خود را در شهرهای ایران پیدا کرد. چمن از مختصات پارک است و در باغ ایرانی جایگاهی ندارد.
ما پارک نداریم به جای پارک باید باغ اصیل ایرانی بسازیم. اما متأسفانه سازمان فضای سبز نیشابور فقط برنامه‌های دریافتی را پیاده می‌کند، با جاگذاری سنگ و سبزه! چمن را آبیاری می‌کند در حالی که ٨ دشت ما خشک و ١٨ روستای ما خالی از سکنه شده است.
از احمد همت‌آبادی عضو شورای شهر نیشابور شرح وظایف شورا در این زمینه را جویا شدیم. وی می‌گوید متولی اصلی حفظ و حراست از باغ‌های نیشابور شهرداری و فضای سبز است. در مورد باغ عطار و خیام چون همه باغ ثبت ملی است حفظ آن بر عهده میراث فرهنگی و در مورد باغ امین اسلامی و باغ قوامی فقط عمارت این دو بر عهده میراث است اما حفظ باغ و درختان آن بر عهده شهرداری یا صاحب ملک است.
تخریب میراث فرهنگی ایران ـ 4| روزهای زوال میراث ماندگار قاجاریه در سبزوار / سرای معمارزاده سبزوار این روزها حال و روز خوبی نداردتخریب میراث فرهنگی ایران ـ 3|یادمان سلجوقیان در تصرف معتادان /گنبد «سرخ» مراغه را زجرکُش می‌کنند + فیلمدستگاه قضایی برای صیانت از میراث فرهنگی مشگین‌شهر وارد عمل شد + فیلمحالا سؤال اینجاست که با وجود این‌همه متولی و مسئول برای حفظ باغ‌ها، این بلایا را چه کسی بر سر این باغ‌های اصیل و قدیمی نیشابور آورده است؟
همت‌آبادی معتقد است شهرداری نیشابور به این مهم نرسیده که حفظ باغ‌های قدیمی در شهر می‌تواند تولید ثروت کند و ارزش افزوده‌ای در صنعت گردشگری باشد. این در حالیست که باغ امین‌اسلامی به شکلی ناقص در تملک شهرداری است، ضلع غربی آن را به شکلی آزاردهنده ساختمان‌سازی کرده و هویت باغ به کلی از بین رفته است. وی می‌گوید همین بلا ممکن است به زودی بر سر باغ قوامی هم بیاید.
این عضو شورای شهر همچنین می‌گوید: نبود بسترسازی مناسب برای حفظ باغ‌ها و خانه‌های قدیمی باعث شده روی عمارت‌های قدیمی ارزش‌گذاری نشود. شهرداری نیشابور قوانین را به گونه‌ای اجرا می‌کند که اگر خانه‌ای قدیمی خراب شود و بجای آن برج‌سازی شود برای صاحب ملک درآمد بیشتری دارد. به نحوی که حتی برخی خانه‌های قدیمی در روز تعطیل و بعضی شبانه تخریب شدند.
اما مشکل کار کجاست؟ این سیاست یک بام و دو هوای شهرداری نیشابور بخاطر چیست؟ احمد همت‌آبادی اضافه کرد: یک دوگانگی درمورد درختان خیابان و معابر وجود دارد. از طرفی ما در شورای پنجم، قانون عوارض قطع درختان را افزایش داده‌ایم بطوریکه قطع یک درخت معمولی در خیابان اگر ٢ ساله باشد، جریمه‌ای بین 5 تا 6 میلیون تومان دارد و از طرف دیگر شهرداری ساخت و سازها را توسعه می‌دهد و با تراکم‌فروشی به تعداد طبقات و بالکن منازل مجوز می‌دهد. خب مالک هم وقتی پروانه ساخت دارد باعث قطع و نابودی درختان می‌شود. شهرداری مکلف است قبل از صدور پروانه از سازمان سیما و منظر اجازه بگیرد تا اگر درختی در آن منزل هست پروانه به شکلی صادر شود که آن درخت حفظ شود.
همت‌آبادی معتقد است شهرداری نیشابور رویه‌ای سلیقه محور دارد با یک شهردار، پنج معاون و هشت سازمان زیرمجموعه که هرکدام ساز خودشان را می‌زنند.
اما در تماس با علی نجفی، شهردار نیشابور به این مهم رسیدیم که اقدامات سلبی در کشور خیلی جوابگو نیست و با اعمال قوانین و ضوابط به تنهایی، مشکلی حل نمی‌شود زیرا این قوانین دارای خلأهایی هم هست. نجفی می‌گوید: در مورد بسیاری از باغ‌ها دلالانی هستند که بصورت غیرمجاز و با استفاده از خلأهای قانونی یا مناسبتی و در تعارض با قوانین شهرداری اقداماتی را می‌کنند و شهرداری را در عمل انجام شده قرار می‌دهند.
وی همچنین گفت شهرداری در ابتدای شورای پنجم طرحی را به شورا ارائه کرد که ضمن آن اگر صاحب باغی بخواهد باغ خود را به یک مرکز تولید ثروت مثل موزه، رستوران سنتی یا اقامتگاه بومگردی تبدیل کند، شهرداری پروانه رایگان در اختیار وی قرار می‌دهد. که این طرح تصویب شد و صاحبانی که خواستار حفظ باغ خود باشند نیز خدماتی همچون آبیاری، سم‌پاشی و هرس رایگان دریافت می‌کنند.
نجفی همچنین درباره باغ قوامی اینگونه می گوید: باغ قوامی عمارت بسیار ارزشمندی دارد که در ابتدای دوره پهلوی دوم احداث شده است. سازمان میراث فرهنگی بدون رضایت مالک این باغ را ثبت آثار ملی کرده، در حالیکه مالک باغ این درخواست را نداشته است. وی می‌گوید قوانین دست و پا گیر سازمان میراث فرهنگی مانع اجرای ضوابط و مقررات شهرداری است.
حبیب‌اله متحدین معتقد است شهرداری نیشابور موظف به حفظ نیشابور به عنوان "شهر پایدار" است. امام رضا علیه السلام در سفر تاریخی خود از مدینه به مرو و در گذار از نیشابور، در زمانیکه نیشابور صاحب ده‌هزار قنات بوده است، با احیاء قنات کهلات در شاه‌پسند، چشمه قدمگاه و چشمه ده‌سرخ، پیام حفظ محیط زیست و حفظ انفال را به مردم داده‌اند. نیشابور شاخصه‌های بارز فراوانی دارد که یکی از آنها باغ اصیل ایرانی است. آمایش منطقه‌ای این شهر فرهنگ و کشاورزی، اکنون با تخریب باغ‌ها و قطع درختان، بهم خورده و نیشابور تبدیل به شهر صنعتی شده است. وی همچنین به عنوان کارشناس این حوزه می‌گوید استقلال، بومی‌نگری و استفاده از عقل تاریخی راهکار حفظ آثار و ارزش‌های ملی و فرهنگی است.
میراث فرهنگی، هنری و تاریخی نیشابور روز به روز در حال تخریب است. میراث گرانبهایی که دستخوش نبود هماهنگی بین ادارات و سازمان‌ها است. نبود وحدت رویه‌ای که به قول عضو شورای شهر در نبود یک بزرگتر به عنوان مرجع تصمیم‌گیری‌ها در اقدامات ریز و درشت شهری، باغ‌های اصیل نیشابور را به وضعی نگران‌کننده دچار کرده است.
انتهای پیام/282 /ش
منبع: تسنیم
کلیدواژه: شهرداری نیشابور میراث فرهنگی باغ های اصیل امین اسلامی اصیل ایرانی همت آبادی حفظ باغ باغ ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۰۶۴۱۲۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سرنوشت «تلخ» کارخانه‌ای که «موزه» نشد/«ریسباف» فقط «دست به دست» می‌شود!
خبرآنلاین اصفهان- فاطمه کازرونی: کارخانه تاریخی «ریسباف» حدود ۱۰ سال است که میان نهادهای مختلف دست به دست می شود، هر بار خبر از واگذاری این کارخانه به یک ارگان برای تبدیل شدن به موزه به گوش می رسد و خبر در خبرگزاری‌ها تا سال بعد منجمد می شود؛ با این رویه سالهاست فقط خبر تبدیل این کارخانه را به موزه می شنویم، ساختمان کارخانه هر روز فرسوده تر می‌شود؛ اطراف آن ساختمانهای تجاری بالا می‌رود و هر کلنگِ بر زمین، زخمه‌ای بر دل این کارخانه کهنه می شود که همچون خرابه ای اما هنوز پابرجاست.
تاریخ پر فراز و نشیب کارخانه ریسباف
نخستین باری که برای تهیه گزارش درارتباط با کارخانه ریسباف، تا این بنای تاریخی، پیاده راه پیمودم را به خوبی به یاد می آورم؛ ظهر یک روز گرم تابستان بود و من فاصله خانه تا این کارخانه تاریخی را زیرسایه سار درختان چناری که تنه آنها ترمیم شده اما هرگز تبر بر پیکر آنها رد نابودی بر جای نگذاشته بود گام برمی داشتم اما امروز که در «هفته فرهنگی اصفهان» تا کنار این کارخانه از خیابانهای «نصف جهان» گذر می‌کنم، چشمانم چیزی از «فرهنگ و تاریخ» نمی‌بیند به جز جای خالی بیش از ۳۰۰ درخت در منطقه یک اصفهان که به عنوان میراث «شیخ بهایی» دیگر اثری از آنها موجود نیست و خستگی تمام ناشدنی که از تن کارخانه تاریخی ریسباف در زیباترین و قدیمی ترین خیابان جهان، شره می‌کند!
سال ۹۳ بود که طی مراسمی که با دعوت معدودی از خبرنگاران برای بازدید از این کارخانه‌ی در تملک بانک ملی برگزار شد، از «ریسباف» خسته عیادت کردیم و مسئولان از استاندار و شهردار وقت اصفهان تا رئیس و غیره سخن‌ها از پروژه پرافتخار تبدیل این کارخانه به موزه گفتند، ما دیدیم، شنیدیم، نوشتیم و امیدوارانه منتظر ماندیم تا سال ۹۶، یعنی سالی که نام کارخانه ریسباف اصلا از دهن مسئولان در سخنرانی های مختلف نمی افتاد، آن سالها گویی انتظار اصلا سخت نبود و شور ابتدای جوانی رویای موزه دار شدن اصفهان را این همه دور از دسترس نمی پنداشت.
زنجیره ای تمام نشدنی از ادعای دلسوزی برای ریسباف
۱۱ اردیبهشت ماه سال ۹۶ که رسید ابوالفضل قربانی عضو شورای اسلامی شهر اصفهان پس از مدتها بار دیگر سخن از «ریسباف» به زبان آورد و در ارتباط با حوزه تفکیک زمین‌های مربوط به پشم ریس، ریسباف و شهرضای جدید به عنوان مرغوب‌ترین زمین‌های شهر اصفهان صحبت کرد و تذکر داد که باید مشخص شود این زمین‌های در تصدی چگونه و به چه کسانی واگذار شده است.
وی تصریح کرد: ضروری است که مشخص شود که شایعاتی که این روزها در خصوص واگذاری تعدادی از پلاک‌های این زمین‌های تفکیک شده به برخی از شهرداران مناطق و مسئولان صحت دارد یا خیر.
۲۳ آذرماه همان سال، قدرت الله نوروزی شهردار اصفهان در هفتمین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار و عمران شهری خواستار واگذاری این کارخانه به شهرداری شد و عنوان کرد: در صورت واگذاری این مکان به شهرداری می توان طرح های خدماتی برای استفاده از فضای موجود در آن را اجرایی کرد.
وی افزود: فضاهایی مانند کارخانه ریسباف اصفهان ظرفیت به کارگیری برای همه اقشار از شهروندان تا دوستداران هنر و میراث فرهنگی را دارد.
خرید کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان به قیمت ۲۰۷ میلیارد تومان
نکته جالب اینکه ۲۸ آذرماه همان سال به فاصله یک هفته از صحبتهای شهردار اصفهان، سرپرست شرکت عمران و بهسازی شهری ایران از خریداری کارخانه تاریخی ریسباف اصفهان به قیمت ۲۰۷ میلیارد تومان آن هم به عنوان بنای غیر تاریخی خبر داد!
هوشنگ عشایری در ادعایی عجیب عنوان کرد که ریسباف اصلا کارخانه تاریخی نیست! و تملک این کارخانه قدیمی با موضوع احیای بافت تاریخی متفاوت است و آن را در راستای اجرای یکی دیگر از وظایف شرکت عمران و بهسازی مبنی بر «اصلاح نقاط ناهمگون شهری» و با هدف تغییر جریان مدیریت شهری خریداری کرده اند چرا که ریسباف بنای تاریخی نیست!
ریسباف به جای موزه، کاربری کارخانه نوآوری گرفت!
خرید این کارخانه توسط شرکت عمران و بهسازی شهری ایران نیز پایان این ماجرا نبود و سال ۹۸، اتفاق عجیب دیگری افتاد، کارخانه ای که سالها توسط استانداران مختلف اصفهان کاربری‌ها مختلف برای آن ذکر شده بود، در نهایت به دلیل عدم توافق مناسب با بخش خصوصی و به دلیل واقع شدن در یکی از تجاری‌ترین نقاط اصفهان سالهاست خاک بی تدبیری می‌خورد به جای کاربری موزه نام کارخانه نوآوری گرفت.
سیدحسن قاضی عسگر سرپرست هماهنگی امور اقتصادی استانداری اصفهان، بهمن ماه سال ۹۸ این خبر را عنوان کرد و گفت: پس از سالها بحث بر سر احیای کارخانه ریسباف، در نهایت تصمیمات لازم برای احیا این کارخانه به عنوان کارخانه نوآوری اتخاذ شد.
وی ادامه داد: توجه به اینکه «ریسباف» یکی از بقایای باقیمانده از صنعت نساجی اصفهان است تصمیم گرفتیم این کارخانه را به مرکز نوآوری در شهر تبدیل کنیم تا به رشد کارآفرینی و صنایع خلاق کمک شود.
و اما.....
«ریسباف» و زمانی که در تقویم مسئولان جایگاهی ندارد
بازهم عقربه های ساعت از سال ۹۸ چرخیدند و زمانی دراز گذشت، زمانی که انگار در تقویم برخی مسئولان هیچ معنایی ندارد، میراث فرهنگی اصفهان چندین مسئول عوض کرد، استانداران و شهرداران اصفهان تغییر کردند و فرجی حاصل نشد، سال ۱۴۰۰ یک بار دیگر دوستداران اصفهان و دغدغه‌مندان طی نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی کشور و استاندار اصفهان خواستار حفظ و احیای ساختمان تاریخی ریسباف اصفهان شدند و این سرنوشت عجیب همچنان ادامه داشت!!
گویی قصه ریسباف ادامه داشته و دارد؛ داستان تکراری واگذاری کارخانه از سال ۱۴۰۰ تاکنون نیز تغییر اساسی را تجربه نکرد تا اینکه خردادماه سال ۱۴۰۲ یک تیتر تکراری از نور صالحی رئیس شورای شهر اصفهان، دوباره به یادمان آورد که «کارخانه ریسباف همچنان بلاتکلیف است»!
جالب اینکه با چند روز فاصله از آخرین یادآوری رئیس شورای شهر یعنی ۲۵ خردادماه ۱۴۰۲، رضا مرتضوی استاندار اصفهان باز هم خبر از واگذاری مجدد این کارخانه به وزارت میرث فرهنگی برای احداث موزه ملی اصفهان داد و گفت: موضوع تبدیل کارخانه ریسباف به موزه اصفهان در کمیسیون حقوقی و قضائی هیئت دولت مطرح و مورد پیگیری قرار گرفت و طبق این مصوبه حق بهره‌برداری زمین کارخانه، از وزارت اقتصاد به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی جهت احداث موزه بزرگ اصفهان واگذار شد.
انتظار به سر رسید؛ کارخانه دوباره به دست شهرداری رسید!
بدین ترتیب کارخانه آذرماه همان سال به میرث فرهنگی واگذار شد اما اکنون و پس از گذشت حدود یک سال از وعده استاندار اصفهان برای گشوده شدن درب این کارخانه به روی مردم و پس از تنها ۵ ماه از تحویل کارخانه به میراث فرهنگی بار دیگر خبر رسیده که مالکیت ریسباف به شهرداری اصفهان رسیده است، خبری که استاندار اصفهان در نخستین نشست خبری سال جدید با خبرنگاران مطرح کرد.
قرار است با توجه به توافق بعمل‌آمده میان معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری، شهرداری اصفهان و اداره کل میراث فرهنگی، از فروردین امسال، این مجموعه تاریخی و صنعتی بزرگ اصفهان پس از برآوردهای اولیه و تهیه شرح خدمات، برای انجام عملیات نجات بخشی و ایجاد نمایشگاه فرهنگی و گردشگری در آن در اختیار شهرداری قرار گیرد تا به موزه تبدیل شود!
شاید طبیعی است کارخانه ریسباف اصفهان در یکی از گران ترین مناطق اصفهان قرار دارد، چنین سرنوشت عجیبی داشته باشد، فراموش نمی کنیم که حتی در برهه هایی از زمان بخش هایی از این کارخانه به عمد تخریب می شد، فرقی نمی کند کارخانه باشد، بنای تاریخی و قدیمی یا سینما، دراین دنیای پربلای پرمنفعت سودجویی برخی آدمها تمامی ندارد.
همان طور که سالیان پیش یکی از اعضای شورای شهر اصفهان بیان کرد که در راه مدرنیته شهری باید بلندنظر بوده و از «عالی قاپو» و «چهلستون» نیز بگذریم، مدرنیته ای ظاهری که در حقیقت منفعت طلبی برخی افرادی است که سالها شاهد تلاش آنها برای ورود به نهادهای شهری به نفع خود و تغییر قوانین، مانند بلندمرتبه سازی های غیرقانونی در اصفهان بودیم؛ درست همانند بلایی که بر سر «سینما ایران» نیز آمد و به جرم قرار داشتن در بهترین منطقه اصفهان یعنی چهارباغ عباسی و باتوجه به وسعت بنا قبل از تعیین تکلیف به شکل شبانه تخریب شد!
روزشمار تاریخی، بار دیگر از سال ۱۴۰۳
حالا این ماییم و بار دیگر شهادت روزگار و این قلم که خواهد نوشت آیا شهرداری و علی قاسم زاده شهردار اصفهان می تواند سرنوشت این کارخانه را تغییر دهد؟! «ریسبافی» که تنها کارخانه باقیمانده از مجموع ۹ کارخانه تاریخی پارچه‌بافی در اصفهان است و در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۰۱۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، از امروز بار دیگر در انتظار وعده های تکراری مسئولان عمر می گذارند.
و این «نصف جهانی» است که پس از گذشت ۱۰ سال از سال ۹۳ و با وجود این همه آثار تاریخی و عتیقه که برخی در انبارهای موزه‌داران و یا در زیر باران و آفتاب از میان می رود، هنوز که هنوز است «موزه ملی» ندارد! شاید این بار با پیگیری استاندار اصفهان درسال ۱۴۰۳ و قول جدی وی به مردم، گره از سرنوشت یکی از کهن ترین پروژه‌های برزمین مانده اصفهان باز شود و ریسباف اصفهان نیز بتواند هوای بهاری این روزهای نصف جهان را بدون دغدغه نفس بکشد.
توضیح: عکسهای درون گزارش مربوط به وضعیت کارخانه در سال های مختلف است.
46
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1903136
امام جمعه بلوک براثر سانحه تصادف درگذشت